CİLT HASTALIKLARI / Egzema Nedir ?

Egzema Nedir ?    Birçok kişi tarafından başlıbaşına ayrı bir hastalık olarak bilinse de aslında bir hastalık değildir. Doktorlar tarafından cildimizde, enfeksiyon, allerji, irritan maddelerin ve başka cilt hastalıklarının  oluşturduğu  çok hafifden çok ağıra kadar çeşitli seviyelerde  olabilen bir döküntüyü tarif etmek için kullanılır. her beş çocuktan birinde ve her oniki erişkinden birinde vardır. Bazen dermatit olarak da adlandırılabilmektedir. Kaşıntı, kızarıklık, kırışıklık, kalınlaşma, ağrılı yaralar, şişme, kabuklanma, su toplama, pullanma gibi çok değişik cilt tabloları ile karşımıza gelebilir. Yüzlerce sebebi olabilirse de burada daha çok egzemanın en sık iki sebebine değinmek istiyoruz. Kontakt Dermatit ve Atopik Dermatit. Kontakt dermatit  Kontakt dermatit allerjik maddenin cilde teması ile ortaya çıkabilir.(allerjik kontakt dermatit) veya deri yüzeyine bir travma uygulandığında oluşur. (irritant kontakt dermatit.Tüm kontakt dermatit olgularının ortalama  %70’ini oluşturur). Deri bir maddeyle  çok sayıda temas sonrası veya yanlızca tek temas ile allerjik hale gelebilir. (Mesela zehirli sarmaşık insanların çoğunda  tek temas sonrası reaksiyon oluşturur.) En sık  allerjik kontakt dermatit nedenleri; antiseptik ajanlar, bitkiler (zehirli sarmaşık),lokal uygulanan ilaçlar, güneşten koruyucular ve parfümlerdir kozmetikler, lastik, nikel, ve diğer metallerdir. Deriyi irrite eden  maddeler ise deterjanlar, sabunlar, temizleyiciler , alkaliler, asitler, organik çözücüler (beyaz ispirto, dizel yağı, fuel oil, gaz, tiner, benzen, aseton), okside edici ajanlar (benzoil peroksit, sodyum hipoklorit), bitkiler (turunçgillerin kabuğu, sarımsak, baharatlar, soğan), fiziksel ve mekanik faktörler (sıcak, soğuk, rüzgar, nem, güneş ışığı), flasterler ve topikal ilaçlardır (katran, antralin, potasyum permanganat, jansiyon moru).. Bu maddeler deri yüzeyindeki yağlı koruyucu tabakayı yok ederek irritant kontakt dermatite sebep olurlar. Bu durum, restorantlarda çalışanlarda, kimyasal maddeler ile çalışanlarda çok sık görülür. Kontakt dermatitin bulguları nelerdir? Allerjik kontakt dermatit: Kızarıklık Sızıntılı kabarcık şeklinde su toplama (Sızan sıvı başkalarına yada vücudun diğer yerlerine bulaşıcı değidir.) Şiddetli olabilen kaşıntı Gözlerde, yüzde ve genital bölgede şişme,(şiddetli vakalarda) İrritan kontakt dermatit Hafif şişme Deride sertleşme Kuru, çatlayan deri Su kabarcıkları Ağrılı yaralar Kontakt dermatit olduğum nasıl anlaşılır? Deri döküntünüz varsa dermatoloğunuzu ziyaret edin.Eğer kontakt dermatitden şüphelenirse, size patch testuygulayacaktır. Bu testte, doktor sırt derinize, reaksiyon olup olmadığını görmek için ufak kimyasal madde örnekleri yapıştıracaktır. İrritant kontakt dermatit için test mevcut değildir. Doktorunuza irrite edebilecek sürekli temas halinde olduğunuz maddeleri yada kimyasalları söylemeniz faydalı olabilir. Şüpheli maddelerden uzak kaldığınızda döküntülerin düzeliyor olması da tanıda değerlidir. Kontakt dermatit nasıl tedavi edilir? Aslında tedavi şekli dermatit tipine bağlı olarak değişir. Genel olarak tedavide doktorunuzun vereceği ilaçlar: Kortizonlu kremler (Ağır durumlarda bu ilaçlar ağızdan da verilebilir) Antihistaminik ilaçlar (kaşıntıyı azaltan ilaçlar) Nemlendirici kremler ve losyonlardır Kontakt dermatitden nasıl korunurum? Allerjik kontakt dermatit için: Allerjenler  savunma sistemi vasıtası ile aşırı duyarlılık reaksiyonu yapabilen maddelerdir.  Sıklıkla, protein veya protein yapısında maddelerdir. Kontakt allerjik dermatit hücre aracılı aşırı duyarlılık (Tip IV allerji) olarak da bilinen özel edinilmiş aşırı duyarlılık reaksiyonudur. Allerjik madde ile tekrarlayan bir karşılaşma sonrası kişi duyarlı hale gelir . Bu nedenle allerji gelişmeden yıllarca o madde ile karşılaşmış olabilir. Bundan sorumlu olan belli başlı bazı allerjenler saptanmıştır. En sık görülen kontakt allerjenler nikel ve koku karışımı olan fragrance mix'dir (cinnamic alcohol, cinnamic aldehyde, eugenol, alpha-amylcinnamic aldehyde, isoeugenol, geraniol, hydroxycitronellal, oak moss )  Deri döküntüsü yapan maddeden uzak durmak. Allerjik madde ile karşılaşan bölgeyi yıkamak Genel allerji yapan bitkileri tanımak İrritant kontakt dermatit için ise: Konsantre asidler, konsantre alkali maddeler, güçlü çözücüler tek karşılaşmada bile etkili  güçlü irritanlardır. Bunun dışında su, sabun, deterjan, petrol ürünleri, sayıf çözücüler gibi daha ılımlı irritanlarla tekrarlayan karşılamalar irritasyon yaratabilir. Kozmetiklerdeki birçok madde de irritasyona sebep olabilir. Cilt temizleme ürünlerindeki deterjanlar ciltte kuruma ve kabuklanma yapabilir. Bazı nemlendiriciler, güneşlenme keremleri ve parfümler de batma ve kaşıntıya neden olabilir. Propilen glikol ve butilen glikol özellikle batma hissine neden olan maddelerdir. Cilt ürünlerinde diğer potansiyel irritasyon yapan içerikler formaldehid, sodyum lauril sulfat, üre,  Peru balsamı ve sinamik asit türevleridir. Suyla yapılan işlerde plastik eldiven altına pamuk eldivenler giyilebilir . Ayrıca hem işten önce hemde sonrasında yağlı kremlerle cilt korunabilir. Yine her el yıkaması sonrası bu kremler kullanılmalıdır. Cildinizi tahriş edebilecek maddelerden uzaklaşmaya çalışmalısınız. Yumuşak, nötr PH sabunlar kullanmalısınız. Cildinizi tahriş edecek tikler ve alışkanlıklarınızı değiştirmelisiniz. Atopik dermatit Atopi deyimi  allerjik yatkınlığı tanımlamaktadır. Atopik dermatit genetik olarak çocuklara geçebilen cildin kuru ve kaşıntılı olduğu özellikle katlantı yerlerinde sık olan allerjik bir cilt hastalığıdır.Bulaşıcı değildir. Yaşamın her döneminde ortaya çıkabilir, fakat genellikle çocukluk ve bebeklik döneminde ortaya çıkar, ve erken erişkinlik dönemine kadar azalmayabilir. Atopik dermatitli bebeklerin yarıdan fazlasında iki yaş civarında ortaya çıkar, alevlenmeler hayat boyunca devam edebilir. Ailede allerji hikayesi olanlarda oldukça sıktır. Bu kişilerde astma ve saman nezlesi de sık görülür. Yiyecek allerjisi olanlarda alevlenmeye sebep olabilir, çocuğu şüpheli yiyecekten  uzaklaştırmak (yumurta, süt, balık, tahıl, ve yerfıstığı) problemi tam olarak çözmez. Eğer yiyeceğin durumu kötüleştirdiğini düşünüyorsanız lütfen doktorunuza danışın. Atopik dermatitde deri daha kuru ve hassastır. Bu nedenle irritan maddelere, kaşımaya ve  sert giysilere bağlı bağlı oluşan irritan kontakt dermatit sıklığı da artar. Kaşımak ayrıca tedavi gerektirecek enfeksiyonlara sebep olabilir.Eğer besinler veya havadan alınan allerjik maddelerden şüphelenilirse, hastalar RAST veya prick testi ile değerlendirilmelidir. Atopik dermatit belirtileri Atopik Dermatitin tanısal özellikleri Asıl Bulgular Kaşıntı Kronik veya tekrarlayan dermatit  Kişisel veya ailesel hikayesi  Döküntülerin tipik dağılım ve morfoloji:  Bebekte ve ufak çocuklarda eklemlerin dış yüzeyinde  Daha büyük çocukta ve yetişkinde eklem dış yüzeyinde likenifikasyon (kalınlaşma kabalaşma) Minor bulgular Gözler Katarakt (anterior subkapsüler)  Keratokonus  Göz altı kıvrımlar etkilenmiştir.   Yüzde soluklaşma  Avuç içi çizgilerinde artış  Deride kuruluk  Beyaz lekeler  Beyaz  dermatografizm (cilt künt bir şekilde çizilirse beyazlık oluşması)  Deride kabuklanma  Keratosis pilaris (kıl köklerinin belirginleşmesi) El ve ayaklarda özgün olmayan bir dermatit  Göğüs ucu egzeması  Pozitif tip 1 duyarlılık deri testi  Deri enfeksiyonlarına yatkınlık  Yüksek kan IgE düzeyi  Yiyecek intoleransı Bozulmuş hücre savunma sistemi  Eritroderma (kızarık cilt) Erken yaşlanma Bebeklerde ve küçük çocuklarda atopik dermatit genellikle yüzü, dirsekleri veya dizleri tutar ancak vücudun diğer alanlarına yayılabilir Kırmızı, çok kaşıntılı yama şeklinde kuru deri lezyonları vardır, özellikle yaz dönemlerinde bunların geçtiği bölgeler beyaz alanlar şeklinde görülür. Sıklıkla mantar hastalığı ile karıştırılır.Özellikle 2-6 aylarda yanaklarda döküntü başlar Döküntüler kaşınırsa sulanır ve kötüleşir. Ergenlik ve erken erişkinlikde atopik dermatit Genellikle elleri, boynu, dirseklerin iç yüzeyini, dizlerin arkasını ve ayak bileğini tutar Kuru, kabuklu, kahverengi-gri deri döküntüsü Deride incelmeler ve kronik olgularda deride kalınlaşma olabilir.Deri kaşımayla kabuklanabilir ve kanayabilir Kaşıntı nedeniyle özellikle uyku düzeninin bozulması hastaların okul ve iş hayatlarında konsantrasyon sorunlarına yol açabilir. Atopik dermatit tedavisi  Tedaviler kaşıntı ve kuru deri semptomlarının ortadan kalkmasında her nekadar oldukça etkiliyse de ,atopik dermatit tamamen tedavi edilemeyen kronik bir durumdur. Doktorunuz bazı losyonlar ve ağızdan alınan ilaçlar verebilir. Bunlar arasında kortikosteroid kremler ve antihistaminikler olabilir.Çok şiddetli vakalarda kapalı pansumanlar yada Ultraviyole tedavilerine gerek görülebilir. Tedaviye doktorunuzun verdiği şekilde devam etmelisiniz. Deriyi kurutabilecek uzun, sıcak banyolardan kaçınılmalıdır. Ilık suyla ve banyo süngeri kullanılarak yıkanılmalıdır. Banyo hemen sonrasında cilt hala nemli iken yağlı losyonlar kullanılmalıdır.  Bu sayede nem cilde hapsolur. Oda ısısı sabit tutulmaya çalışılmalıdır. Isıdaki ve nemdeki değişiklikler deriyi kurutabilir. Pamuklu giysiler tercih edilmelidir. Yün, ipek, ve polyester gibi sentetik kumaşlar  deriyi tahriş edebilir. Yumuşak çamaşır sabunları kullanılmalı ve iyice durulandığından emin olunmalıdır. Cildin enfeksiyonlar yönünden izlenmesi şüpheli bir durumda doktorunuza danışılması gerekir. Döküntüler koparılmamalı yada kaşınmamalıdır. Çocukların tırnakları kısa kesilmelidir. Nemlendiriciler sık kullanılmalıdır. Atopik dermatitli bebeklerde, düzenli nemlendirici kullanımı(örneğin bez değiştirme sonrası) çok önemlidir. Atopik dermatitin alevlenmesine neden olan nedenler biliniyorsa (hayvan tüyü, ev tozu akarı, belirli gıdalar gibi) bunlarla temastan kaçınılmalıdır         Diğer önemli egzema nedenlerinden bahsetmek gerekirse Seboreik dermatit Genellikle 20-40 yaş arası yetişkinleri etkiler. Yazın azalan kış aylarında artan bu cilt sorunu sıklıkla saçlı deride kepeklenme şeklinde başlar, fakat yüze alın saç çizgisine ,kaşlara, kulaklara, burun kenarlarına ve göğüse yayılabilir. Deri kızarır, inflamasyon ve ardından pullanma gelişir.Tam olarak nedeni bilinmese de mantar enfeksiyonlarının  gelişmesinde etkisi olabileceği düşünülmektedir. Tedavisinde kabukların erimesi sağlayan  bazı ilaçlar (salisilik asit kömür katranı) kortikosteroidler, mantar ilaçları, immunmodulatorler, lityum ve çinko  pomadlar, retinoidler, UV-B tedavisi, metranidazol gibi ilaçlar doktor kontrolünde kullanılmaktadır. Bunlar dışında D vitamini içeren kremler, tea tree oil,aloe vera gibi ilaçlar da tedavide etkin bulumuştur.Ancak bu tedavilerin tümü özellikle kış aylarında ortaya çıkan alevlenmeleri ortadan kaldırsa da şu an için hastalığı tamamen ortadan kaldıracak bir tedavi mevcut değildir. Seboreik egzema bir yaşının altındaki bebekleri de etkileyebilir, tam olarak nedeni bilinmiyor. Genellikle saçlı deriden başlar ve hızla yayılır. Bu tip bir egzema kötü görünse de ağrılı ve kaşıntılı olmadığı için bebek kendini huzursuz ve kötü hissetmez. Normalde bu tip bir egzema bir kaç ay içinde kaybolur, nemlendirici kremler ve banyo yağları düzelmesine yardımcı olabilir.   Variköz dermatit: Variköz egzema orta  ve ileri yaşlarda bacaklarda ve ayakta dolaşım bozukluğuna bağlı olarak gelişir. Genellikle ayakbileği çevresindeki deri etkilenmiştir., koyu renk beneklenmeler, kaşıntı  ve şişme görülebilir. Tedavide nemlendiriciler ve steroid kremler kullanılır. Tedavi edilmezse deride çatlamalar ve yaralar gelişecektir.  Discoid eczema: Genellikle erişkinlerde madeni para büyüklüğünde  vücutta ve gövdede aniden ortaya çıkan kızarma ve kabuklamalardır. Kaşıntı ve sulanma ortaya gelişebilir. Çoğunlukla yumuşatıcı kremler yeterli olsa da, bazen steroid kremler gerekebilir. Dishidrotik Egzema  El egzeması, Pompholyx, Veziküler egzema, Vesiküler palmoplantar egzema isimleri de verilmektedir. Genellikle elleri etkileyen bir egzema türüdür ancak bazen ayaklarda da görülebilir. Hastalığın kesin nedeni bilinmemektedir. Bazı araştırmalar anormal terlemenin hastalığın nedeni olabileceğini düşünmektedir. Belirtiler: Avuç içinde ayak tabanında parmakların kenarında küçük derin su toplamaları oluşur.Yoğun kaşınma ve yanma vardır. Deri kızarık ve sıcaktır. Deride soyulma ve çatlamalar vardır. Etkilenmiş bölgelerde aşırı terleme vardır. Deri iltahaplanabilir, su toplamalrından sızma ve kabuklanma olabilir. Parmaklar arası deri yumuşamış ve süngersi olabilir. Uzun süren hastalık durumunda tırnak değişiklikleri de olabilir. Tırnaklarda oyuk ve çukurcuklar oluşabilir. Tırnaklarda kalınlaşma ve renk değişikliği olabilir. Aşırı soyulma ve çatlamalar olabilir. Şikayetler hafif ya da çok şiddetli olabilir. Akut dönemde ellerde su toplama kaşıntı ve yanma görlür. Kronik evrede soyulma, kabuklanma ve çatlama daha da artar. Bazen kronik evreye geçiş olmaz.  Stafilokok bakteri enfeksiyonu gelişirse iltihaplanma da  görülebilir. Kimlerde görülür: Sıklıkla 20-40 yaşları arasında görülmekle birlikte daha erken veya geç yaşta görülebilir. Çocuklarda nadirdir anak atopik dermatiti olan çocuklarda görülebilir. Kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür. Nedenleri: Bilinmiyor araştırmacılar başka hastalığı olan kişilerde kişinin verdiği bir reaksiyon ve hava sıcaklığı gibi vücutdışı nedenler olabileceğini söylemektedir. Araştırmacılar sanılanın aksine aşırı terlemenin dishidrotik egzema nedeni olmadığını söylemektedirler. Su kabarcıkları ağzı tıkalı terbezleri değildir. Nikel allerjisinin bu hastalığa neden olduğu da ileri sürülmektedir. Risk Faktörleri:Araştırmacılar hastalığın oluşmasını veya alevlenmesini arttıran birçok faktör saptamıştır. Stress. Muhtemelen en sık görülen risk faktörüdür. Bir çok hasta hastalık öncesi stresli bir dönem tarif etmiştir. Sıcak ve nemli hava hastalığı alevlendirir.Hava koşulları en önemli tetikleyici faktördür. Bazen sıcak hava bazen nem bazen soğuk havanın tetikleyebildiği görülmüştür.Önceden mevcut bir allerjik hastalık, temas dermatiti, enfeksiyon hastalığın gelişme riskini arttıracaktır. Dishidrotik hastaların üçte birinde ayaktaki mantarın tedavisi sonrası hastalığın gerilediği saptanmıştır. Metal implantlar, örneğin kalça protezi hastalığın nedeni olabilir çünkü metal allerjisi ile dishidrotik egzema arasında direkt bir bağlantı vardır. Aspirin, oral kontraseptifler, ve sigara riski arttıran faktörlerdir. Süre:Bazı hastalarda 2-3 hafta devam ettikten sonra kendiliğinden iyileşirken diğerlerinde bir aylık veya bir yıllık aralarla devam edebilir. Nasıl Tanı Konur?:Tıbbi hikaye ve muayene sonrası eğer iltahaplanmış bölge varsa buradan örnek alır. Hasta allerjik ise patch test yapılabilir. Başka hastalıklar için kan testi istenebilir. Tedavi:Tedavi etmek güç olabilir. Bazı hastalar hastalığın tedaviye yanıtsız olduğuna inanır.Topikal kortikosteroidler ve soğuk kompresler kullanılır. Büyük su toplamaları boşaltılarak ağrı azaltılabilir. Enfeksiyon kontrolü için antibiotikler kullanılabilir. Harici ilaçlar, örneğin pramoxine, kaşıntı ve ağrıyı azaltabilir. Ciddi hastalar tedaviye dirençli olabilir. Yatan hastalarda kortikosteroid ve bağışıklığı baskılayıcı bazı ilaçlar kullanılabilir. PUVA tedavisi kronik bazı hastalarda faydalı. olabilir. Harici calcineurin inhibitörleri ( pimecrolimus ve tacrolimus), tedavide kullanılabilir. Botulinum toxin tip A'nın nasıl etkili olduğu bilinmese de faydalı olduğu saptanmıştır, Yaşam stili değişiklikleri:Stresin azaltılması tedavide çok işe yarar. Allerjik maddelerden uzak durmak işe yarayacaktır.Aşırı terlemeden ve derinin kurumasından kaçınmak gereklidir. Cildin kronik travmalarından da uzak durmak gerekir. Mümkünse pamuklu eldiven ve çorap kullanmalıdır.